Uit de krant geknipt: De eigen wil vereist geloof Rosanne Hertzberger NRC 2 september 2017
Rosanne Herzberger verwoordt mooi hoe motivatie, wilskracht en begeleiding daarbij de mens verder helpt in het bereiken van zijn doelen dan een harde statistiek voortkomend uit de wetenschap. Dromen helpt om je doelen te bereiken! Hierbij het laatste deel van haar betoog.
Aan de wetenschap heb je niets als je overgewicht hebt. Sterker, voor iedereen die zijn leven wil veranderen – afvallen of stoppen met roken of uit de armoede klimmen – is de wetenschap een vijand. Wie gedrag bestudeert, komt bijna zonder uitzondering tot de conclusie dat de kans groot is dat u helemaal niets aan uw lot kunt veranderen. U bent slachtoffer van uw omgeving. De kans dat het u lukt om af te vallen is piepklein, want uw omgeving maakt u dik. Uit de armoede kruipen is ook onbegonnen werk, want u maakt slechte beslissingen (kunt u niets aan doen) en arm zijn is duur. Een gevecht voeren tegen verslavende stoffen in tabak is hopeloos. De enige oplossing: wachten tot de overheid ingrijpt om u uit uw lijden te verlossen. De statistiek zit nu eenmaal tegen.
Het probleem is dat die studies gelijk hebben en tegelijk elke poging tot gedragsverandering tegenwerken. De kans dat u het wél lukt om af te vallen bestaat natuurlijk wel degelijk. Elke dieetinterventie heeft een kleine kans van slagen. Met elke stoppoging is er een kans dat de tabaksindustrie wéér een klant kwijt is. Eén van de voorspellers van succes is of u een externe of interne ‘locus of control’ heeft. Oftewel: gelooft u dat u op eigen kracht kunt veranderen? Dat u controle heeft op uw omgeving? Of gelooft u dat u een slachtoffer bent, een speelbal van de wereld?
Dat betekent dat iedereen die een therapie voor gedragsverandering wil inrichten iets antiwetenschappelijks moet doen: mensen wijsmaken dat ze de baas zijn over hun leven, dat er zoiets bestaat als eigen wil. Dat is niet evidence-based. Slachtofferschap is evidence-based. Je kunt maar het beste op de bank blijven zitten en wachten tot de overheid iets aan je omgeving verandert. Seidell is nog fatalistischer: „Als je niet in de eerste duizend dagen na conceptie ingrijpt, dan is er al van alles ontregeld.”
Uiteindelijk leidt het tot vreemde conclusies. Ik hoop dat het landsbestuur, de mensen die die dikmakende omgevingsfactoren kunnen beïnvloeden, luisteren naar deze wetenschap. Ik hoop op een suikertax en een verbod op snoepreclame en andere interventies om snacken te ontmoedigen, omdat mensen moeilijk verleidingen kunnen weerstaan. Tegelijkertijd hoop je dat burgers Seidells boodschap niet onder ogen krijgen, maar in plaats daarvan een leger aan [optimisten] voorgeschoteld krijgen dat hun gevoel van controle aanwakkert. Dat ze met enthousiasme allerlei spannende eetpatronen aanbiedt en ze bombardeert met inspiratiebronnen van mensen die wel degelijk over een eigen wil bleken te beschikken. Uiteindelijk bestaat er namelijk wel degelijk een eigen wil, maar dan moet je er wel in geloven.